الف) توانایی سؤال پرسیدن دقیق

این توانمندی شاید مهم‌ترین بخش از سبد مهارتی پژوهشگری باشد. اگر بتوانید بین سؤال‌های دقیق و غیردقیق فاصله بگذاری احتمالا از مطالعات پرتی که مسیرت را منحرف می‌کنند آسوده شوید. مهارت سؤال پرسیدن دقیق به توانایی‌هایی از جمله «مشاهده، ثبت، تفکر طراحی، تفکر نقادانه و پرورش قوۀ تخیل» وابستگی زیادی دارد؛ هر چند یک مهارت مستقل است که با تمرین و تجربه بهبود پیدا می‌کند.

برای مثال من هم‌اکنون در حال یادگیری برنامه‌نویسی هستم. از زبان‌های فرانت اند تا پایتون و یادگیری ماشین. سؤال درست در این زمینه می‌تواند به این شکل پیش برود:

«برای یادگیری css چه کنم؟» (این سؤال صحیح نیست. دید کلی و بدون هدفی دارد و به جایی هم نخواهد رسید. به هر حال طراحی ظاهر سایت یک امر سلیقه‌ای است که تا حد زیادی تابع سلیقۀ طراح UI پیش خواهد رفت.) سؤال درست این است که بپرسم: برای قراردادن المانی از تصویر که با بردن ماوس روی آن شروع به حرکت کند، باید چه چیزی یاد بگیرم؟

در واقع من سؤال درست را در «کاربرد» می‌پرسم و نه در کلیات. به هر صورت کلیات، همیشه کلیات است و فراتر از این‌که در زمینۀ حرفه‌ای باید به کلیات مسلط باشیم، می‌تواند همچون کتاب مرجعی باشد که نیاز نیست همۀ آن‌را حفظ باشیم. در واقع آشنایی با کلیات و ریزتر شدن در زمینه‌های کاربردی است که باعث می‌شود سؤالات درستی بپرسیم.

در مورد عکاسی مثلا ممکن است سؤال نادرست «تنظیم نور در عکاسی» و سؤال درست «تنظیم نور در هوای ابری برای تصاویر پرتره» باشد. قاعدتا هر عکاسی باید با مفاهیم اولیه و لازم تنظیم نور به صورت کلی آشنا باشد، اما تنظیم نور در هوای ابری برای عکاسی پرتره یک موضوع تخصصی و نیازمند تجربۀ شرایط و البته دقیق‌تر شدن در پرسش‌هاست.

غیر از این اما، «روحیۀ پرسش‌گری» آموختنی نیست و باید در ذات و وجودت باشد تا بتوانی پرسش‌های دقیقی بپرسی

ب) توانمندی ترسیم نقشۀ راه و مسیر

 بستۀ مهارتی ترسیم مسیر است که باعث می‌شود ما در پژوهش هدفمند، منسجم و دقیق پیش برویم.

به هر صورت باید قادر باشید از مسیری که قرار است بپمایی Zoom out کنی و کل داستان و مسیر را یکجا ببینی. برای این‌که از مسیرت منحرف نشوی، ترسیم نقشۀ راه نخستین گام برای چیدن استراتژی و برنامۀ عملیاتی دسترسی به هدف است.

فکر می‌کنم اگر به صورت دائمی به نوشته‌های متخصصان حوزه‌ا کرتبط (با تاریخ‌های مشخص) بنگریدد، شاید بتوانید نقشۀ راه آن‌ها و مسیری که پیموده‌اند را استخراج کنید. این مورد می‌تواند به شما در رسیدن به مسیران یاری‌گر باشد.

پ) توانمندی چیدن استراتژی و برنامۀ عملیاتی

در استراتژی همواره «تعیین مسیر» با یک قطب‌نما و شاخص دقیق صورت می‌پذیرد: «محدودیت منابع».

اگر قرار است برای رسیدن به یک مسئله و هدف «عمر» را به عنوان منبع اصلی قرار دهیم، باید از سایر منابع به نفع آن چشم‌پوشی کنیم. گاهی این چشم‌پوشی به معنای کاهش دسترسی پایین‌ترین سطح هم هست. به هر صورت استراتژی و چینش برنامۀ عملیاتی یعنی هدایت تمام و کمال منابع در یک جهت خاص. آموختن این‌ نکته که کدام منابع باید برای منابع دیگر قربانی شوند، یک ضرورت و یک اصل است.

ث) فراموش‌کردن آموخته‌ها

اصل مهمی که در واقع «موتور» پژوهش است، توانمندی «فراموش کردن آموخته‌ها» است. به صورت کلی می‌توان یک چک‌لیست از مواردی تهیه کرد که «باید فراموش شوند» یا باید دوباره آموخته شوند. این توانایی شاید مهم‌تر از بقیه بخش‌ها باشد.

ادامه دارد…

حوزه/ سفر به حوالی عشق روایت داستانی از سفرنامه به عتبات عالیات جمعی از اهالی قلم است که توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است.

 گزارش خبرگزاری حوزه سفر به حوالی عشق در واقع روایتی است از سفر زیارتی مجید محبوبی نویسنده کتاب مسافران جاده های سرد که همراه با دوستانی از اهل قلم همچون ابراهیم زاهدی مطلق، جواد افهمی، حسین سیدی، رضا رسولی، مجید قیصری و… به عتبات عالیات در سال ۱۳۹۴ که در این کتاب نویسنده از حال‌وهوای کشور عراق و شهرهایی که در آن قدم نهاده است، تصویرسازی می‌کند.برشی از کتاب:

سید وسط صحن می‌ایستد و اشاره می‌کند به جایی در بیرون از صحن، می‌گوید: «آنجا خرابه‌های کوفه است!» و من تا آخرش می‌خوانم. همان جایی که بعد از وقایع عاشورا، حضرت زینب (س) و اُسرا را در آنجا نگه داشته‌اند. جای متروکی است و جز آثاری که با خاک یکسان شده، چیزی دیده نمی‌شود. اما حس و حال و نگاه‌های من به جایی که سید عباس نشان داده، مرا به آن روزها می‌برد.

راه رفتن زیر آفتاب سوزان و روی زمین داغ تجربة جدید من است. تا به روی فرش برسم، حسابی سوخته‌ام. خدا کند کف پاهایم تاول نزند. می‌رسم روی فرش قرمزی که زیر پای زائران پهن است. قدم تند می‌کنم تا همراهانم را گم نکنم. آن‌ها از پله‌های مسجد کوفه پایین می‌روند. می‌رویم زیارت قبور مختار، هانی بن عروه، مسلم‌بن عقیل که هر کدام در گوشه‌ای از این صحن بزرگ آرمیده‌اند و صاحب مقبره‌ای بسیار باشکوه. به هر کدام از این مردانی که زیر این ضریح‌های نقره‌ای خفته‌اند، دست مریزاد باید گفت. روزگاری که زمین با کمبود مرد مواجه بود، این‌ها برخاستند و مردانگی کردند و نگذاشتند زمین خالی از مرد شود.

سفر به حوالی عشق روایت داستانی از سفرنامه به عتبات عالیات جمعی از اهالی قلم می باشد که به قلم مجید محبوبی در قطع رقعی و ۱۵۲ صفحه به رشته تحریردر آمده و توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است.

علاقه مندان جهت تهیه کتاب می توانند از طریق سایت من و کتاب (manvaketab.ir) و یا از طریق ارسال نام کتاب به سامانه پیام کوتاه ۳۰۰۰۱۴۱۴۴۱ کتاب را با پست رایگان دریافت کنند.

نوشتن، «ارتباط کتبی» با خوانندة اثر است و کلام تو، وسیلة ارتباط.

اگر مقصودت به خواننده منتقل نشود، چه فایده؟ اگر با مخاطب، نتوانی رابطه برقرار کنی، از نوشتن چه سود؟

پس، شناخت مخاطب ضروری است. این‌که بدانی با چه کس رویارویی،

خوانندگان سخن و شعر و مقاله و داستانت چه کسانی‌اند؟

برد و تأثیر نوشته‌ات تا چه حد است؟ اصلاً می‌خوانند یا فقط تو می‌نویسی؟ می‌خرند، یا فقط تو چاپ می‌کنی؟ می‌فهمند، یا تو فقط صفحه پر می‌کنی؟

ادبیات کودکان هم از همین مقوله است.

بسیارند کسانی که برای «کودک» مطلب می‌نویسند، اما دنیای کودک را نشناخته‌اند.

و بسیارند کسانی که شاعر شعر کودکانند، اما فضای کودکانه در شعرشان نیست، هر چند الفاظ بچگانه به کار برند.

یعنی: مهم، شناخت حوزه واژه‌های کودکانه و دنیای خاص کودکان است و به زبان آنان و متناسب با فهم و درک و زمینة آنان سخن گفتن.

کتابی هم که برای کودکان نوشته می‌شود، کافی نیست که فقط نامش کودکانه باشد یا تصاویر رنگی‌اش برای این قشر و «گروه سنی» گیرا و جاذب باشد. مفاهیم و محتوا را هم باید لحاظ کرد.

باری… وقتی می‌نویسید، تصور کنید خوانندگان خویش را (از قشر‌ها و گروه‌های مختلف) که روبروی شما نشسته‌اند و با آنان حرف می‌زنی. «ارتباط مستقیم»!…

مردم، امروز به چه چیزهایی نیاز دارند؟

خواستار چه مطالبی هستند؟

کدام مطالب و پیام‌ها و نوشته‌ها و تحقیق‌ها، برای امروز زندگیشان و زندگی امروزشان، کارساز و راهگشا و مفید است و از خواندن، بهره می‌برند؟…

به راستی اگر این جهات در نظر نباشد، در «خلأ» نوشتن، و برای توده‌های انبوهی از «خوانندگان نامشخص» و نمی‌دانم در کجا و در چه سن و با چه شرایط نوشتن، چه دردی را دوا می‌کند؟

ناگفته نماند که: کار ادبی و هنری و شعر، ‌قدری باید ایهام‌ها و ابهام‌ها و رمز و راز و کنایه و تشبیه و توصیف و استعاره و زبان چند بعدی و قالب فوق عادی و سطح فوق معمولی و… داشته باشد. ولی تا چه حد؟…

آیا حتی به قیمت تبدیل ادب و شعر و هنر، به ابزاری بی‌استفاده برای مردم؟ و به بهای بی‌مشتری و بی‌مستمع ماندن دستاوردهای ادبی و شعری؟ 

اگر بنا باشد «ادبیات» به صحنة زندگی هم بیاید و در متن حیات مردم جاری و ساری باشد، به معنای از دست دادن وجهه و صبغة ظریف و جالب و جاذب «صناعات» لفظی و معنوی نیست.

اما… نباید فراموش کرد که کار قلمی، برای مردم و در خدمت حق و در ارتباط با خلق است. فاصله‌ها را باید پر کرد، ‌تا «ارتباط متقابل» میسور گردد.
 جواد محدثی،برگرفته از کتاب «با اهل قلم»

کتاب «فتنه تغلّب» که روایتی از متن و فرامتن فتنه ۸۸ است، از سوی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد.